REGIO – Gemeenten en brandweer in Gooi en Vechtstreek zijn al langer op de hoogte van problemen met de bluswatervoorziening via ondergrondse brandkranen maar tot op heden zijn er nog geen toekomstbestendige alternatieven. Niet alleen in Hilversum, maar ook in Wijdemeren en andere plaatsen is de primaire bluswatervoorziening, vaak een ondergrondse brandkraan, niet optimaal.
Uit onderzoek van waterleidingbedrijf Vitens in de gemeente Hilversum blijkt nu dat 120 brandkranen daar niet voldoen. De leidingen zijn te smal. Ook in andere gemeenten zijn deze problemen stelt het onderzoek.
Lange tijd niet voldoende water bij grote brand In 2019 werd in Loosdrecht bij de grote brand aan de Oude Molenmeent het probleem al zichtbaar; de eerste tankautospuit had lange tijd niet voldoende water. Pas na het opbouwen van het groot water transport (dat uit Huizen moest komen om water uit de Lindenvijver te halen) was er voldoende bluswater aanwezig om zowel meerdere stralen vanaf de tankautospuit als de aanwezige hoogwerker te voeden. Dat duurde zo’n drie kwartier. De gemeente verklaarde later dat de bluswatervoorziening op orde was maar dat er nog wel een schouw zou komen.
Van emmer naar leiding Brandkranen zijn aangesloten op het waterleidingnet maar onder andere vervuiling en leidingen met een kleinere diameter zorgen voor drukverlies en dus minder wateropbrengst. Ook zijn er gevallen bekend waar brandkranen volledig zijn verdwenen terwijl deze nog wel op de kaarten staan. En dat terwijl de brandweer in een groot deel van de gevallen aangewezen is op deze bluswatervoorziening.
Was het vroeger water halen uit grachten en sloten en dan via emmers doorgeven naar de brand, vanaf de invoering van de brandspuit met pomp door Jan van der Heyden in 1672 kon er vanaf open water via een slangensysteem water bij de brand gebracht worden. Rond 1900 werd in de regio begonnen met het aanleggen van een waterleidingnetwerk waarvan ook de brandweer water kon gebruiken.
Uit brandkranen, te vinden in bijna elke straat, is het de bedoeling dat de brandweer snel (binnen een paar minuten) een paar honderd liter water per minuut kan halen. Nodig om de tankautospuit te voeden. Een gemiddelde tankautospuit heeft zo’n 1500 liter water aan boord, maar een straal lage druk heeft al zo’n 250 liter water per minuut nodig waardoor na een paar minuten water uit een andere bron gehaald moet worden.
Problemen Eind 2019 constateerde het veiligheidsbestuur dat in Gooi en Vechtstreek de bluswatervoorziening niet optimaal was. De regio rapporteerde toen aan de Inspectie Justitie en Veiligheid naar aanleiding van de problemen met bluswater bij de brand in de Sint Urbanuskerk in Amstelveen. Ook in ’t Gooi waren onderlinge afspraken tussen gemeenten en de waterleidingmaatschappijen niet goed geregeld. Defecten aan bluswatervoorzieningen worden wel gemeld maar traag opgepakt door de verantwoordelijken (gemeenten en of waterleidingbedrijven).
De Veiligheidsregio is toen in gesprek gaan met gemeenten en waterleidingbedrijven over verbetermaatregelen. Vorig jaar zouden diverse afspraken vastgelegd worden. Het gaat dan met name over de taakverdeling en verantwoordelijkheden: wie houdt de brandkranen bij, wie zorgt voor onderhoud. Gemeenten zijn in principe hoofdverantwoordelijk, waterleidingmaatschappijen voeren het uit en vaak wordt de brandweer ingeschakeld voor controles.
Visie Brandweer Gooi en Vechtstreek is al jaren bezig met het vaststellen van een nieuwe visie op bluswatervoorziening maar deze was halverwege vorig jaar nog niet gerealiseerd. Naar aanleiding van het meest recente onderzoek van Vitens stelt de brandweer dat zij voor april wel de eerste resultaten en voorstellen neerlegt bij de regiogemeenten. Al eerder liet de brandweer weten dat zij uitgaat van het verminderen van het aantal ondergrondse brandkranen en het meer blussen vanaf andere voorzieningen zoals geboorde putten (speciaal aangelegde putten die in verbinding staan met grondwater) of open water.
Dit heeft ook invloed voor de keuze van voertuigen en blussystemen. Niet alle blussystemen zijn geschikt voor blussen vanaf open water, zoals hoge druk en het drukluchtschuimsysteem OneSeven waar in Gooi en Vechtstreek zo’n acht van de negentien tankautospuiten mee zijn uitgerust. Het OneSeven-systeem is wel zuinig. Met maar 1 liter water kan 7 liter blusstof gemaakt worden en met een watertank kan dus langer geblust worden.
Water halen of brengen? De bluswatervoorziening is al jaren een discussiepunt in Nederland. De brandweer blust met drinkwater; iets dat in het kader van duurzaamheid niet aanbevolen wordt. Daarnaast zijn drinkwaterbedrijven niet meer verplicht om waterleidingen ook voor bluswater gereed te maken. Veel liever maken zij dunnere leidingen voor alleen drinkwater. Ook is een fijnmazig netwerk van blusputten en –kranen een dure aangelegenheid voor gemeenten. De zo’n zesduizend brandkranen in deze regio kosten een paar ton aan abonnementskosten per jaar.
Daarom wordt binnen Brandweer Nederland volop gekeken naar andere mogelijkheden. In Drenthe rijden bij elke melding bluswatercontainers mee. In Gooi en Vechtstreek zijn inmiddels op cruciale punten speciale putten geboord die direct op het grondwater aangesloten zitten, zoals bij natuurgebieden. Ook is er in Bussum een bos-heidecontainer die in één keer veel bluswater kan vervoeren. Bij Brandweer Huizen wordt dit voorjaar de nieuwe DompelPompUnit in gebruik genomen. Met deze pompfaciliteit kan de brandweer over langere afstanden water transporteren. Op die auto ligt al 1,5 kilometer slang en deze is uit te breiden met nog eens 3 kilometer slanglengte. Dit systeem is inzetbaar door de hele regio. Nadeel van zo’n systeem is dat de opbouwtijd van waterwinning langer is.